گفتگوی دکتر وحید درخش احمدی، آفت شناس و مدیرعامل شرکت ورسا صنعت سبز با خبرگزاری ایرنا

سوسری‌ها(cockroachs)  را بندپایانی از راسته بلاتودا (Blattodea) معرفی کرد و افزود:  قدمت سوسری‌ها روی کره‌زمین ٤٠٠ میلیون‌سال بوده و از قدیمی‌ترین حشرات روی زمین هستند که پراکندگی جهانی داشته و در تمام دنیا در نزدیک انسان زندگی می‌کنند.

این حشرات به راحتی از بین نمی‌روند تا آن جا که از آنان به عنوان تنها موجودات زنده مانده بعد از حادثه اتمی هیروشیما و ناکازاکی در منطقه یاد می کنند که همانند عقرب‌ها توانایی تحمل اشعه رادیواکتیو را دارند. موجوداتی که حتی اگر سرشان هم قطع شود از آن‌جا که روزنه‌های تنفسی‌شان در طول بدنشان است بازهم تا ۳۰ ‌روز می‌توانند زنده بمانند.

بیش از ۴۰۰۰ گونه سوسری در سرتا سر دنیا وجود دارد که حدود ۵۰ گونه آنها جز آفات هستند و در بین آنها ۱۶ گونه باعث ایجاد مشکلاتی در سلامتی انسان‌ها می‌شوند.

سوسری ­ها، پسماند خوارانی خطرناک

سوسری‌ها همه‌چیز خوار هستند و توانایی تغذیه از بسیاری از پسماندهای غذایی انسان را دارند. تمایل آنها بیشتر به تغذیه از مواد شیرین و نشاسته‌ای است. سوسری‌ها همچنین از شیر، پنیر، گوشت، نان، غلات، کاغذ، مقوا، جلد کتاب، پارچه‌های آهاردار، کفی کفش‌ها، لاشه جانوران مرده، خون خشک و تازه، مدفوع، خلط و هر ماده آلی دیگر حتی مو و ناخن تغذیه می‌ کنند.

سوسری‌ها دگردیسی ناقص شامل ۳ مرحله تخم، نمف و بالغ است. گونه‌های موجود در منازل و یا سایر محل‌های سربسته و محفوظ در شرایط مناسب شامل گرما، تاریکی، رطوبت و غذای کافی، رشد خود را در ظرف چند ماه به اتمام می‌رسانند. تاکنون در دنیا هیچکدام از ترکیبات آفت‌کش‌های بهداشتی تولید شده، تاثیری برروی کپسول تخم سوسری‌ها نداشته و آنها را از بین نمی‌برند.

این متخصص حشرات، با یادآوری این موضوع که سوسری‌ها از آفات مهم بهداشتی محسوب می‌شوند، تاکید کرد: سوسری‌ها هر چیزی که در دسترس‌شان باشد را می‌خورند و قسمتی از غذای هضم نشده خود را بر می‌گردانند، درواقع به دفع مدفوع روی غذا عادت دارند. از دهان و غدد خود ماده‌ای ترشح می‌کنند که در مسیر حرکت آنها و منابع غذایی‌شان بوی ماندگار و نامطبوعی ایجاد می‌کند. این موارد سبب شده که حتی اگر فردی از آنها نترسد ولی آنها را چندش آور بداند.
سوسری‌ها به علت زیست در مکان‌های آلوده یا عبور از مناطق آلوده نظیر لوله‌های فاضلاب به منظور رسیدن به محل زندگی انسان و همچنین تغدیه از موادی چون مدفوع (مانند مگس‌های خانگی) می‌تواند به راحتی ناقل بسیاری از بیماری‌ها به انسان باشند. علاوه بر عادات تغذیه‌ای و مکان‌های آلوده زیست سوسری‌ها، وجود خارهای درشت بر روی پاها (خصوصا پاهای عقبی) آن‌ها را به بزرگترین ناقل مکانیکی عوامل بیماریزای انسانی (پاتوژن‌ها) تبدیل نموده است.

بطوری که عوامل بیماری زای متعددی چون باکتری‌ها (حدود ۴۰ گونه نظیر: اسهال، وبا، اسهال خونی، عفونت‌های اداری، جذام و تب تیفوئید)، ویروس‌ها (نظیر: فلج اطفال و هپاتیت) و انگل‌ها (حدود ۱۲ گونه شامل بسیاری از تک یاخته‌ها و تخم کرم‌های حلقوی) از این طریق به غذای انسان انتقال می‌یابد. سوسری‌ها به طور طبیعی به گونه‌ای از انگل توکسوپلاسما آلوده هستند و تصور می‌شود با تغذیه از مدفوع گربه، توکسوپلاسما را به گربه و انسان منتقل کنند.

برخی افراد به مواد آلرژی‌زای سوسری‌ها حساسیت دارند و با خوردن مواد غذایی آلوده به مواد دفعی سوسری یا تنفس کردن مدفوع آنها، عکس‌العمل نشان می‌دهند. پروتئین‌های آلرژن در سوسری‌ها در پوست آنها، بندهای شاخک، پاها و بال‌ها، مدفوع، اندکی در الباقی مواد غذایی مصرف شده توسط آنها و محل زندگی آنها هستند. ذرات این مواد آلرژی زا در محیط پایدار بوده و از طریق تنفس، پوست و … و مواد غذایی وارد بدن می‌شوند. با توجه به جنس پوسته سوسری‌ها، پس از مرگ حتما نسبت به جمع آوری لاشه سوسری‌ها اقدام شود زیرا در اثر تجزیه و استنشاق توسط انسان خصوصا کودکان می‌تواند باعث ناراحتی تنفسی نظیر آسم خفیف شوند.

رعایت نکات بهداشتی، حربه ای برای نابودی سوسری‌

راهکار مقابله و مبارزه با این میهمانان ناخوانده غیر بهداشتی: نمی‌توان سوسری‌ها را ریشه‌کن کرد اما می‌توان از ورودشان به محل زندگی انسان‌ها و لانه گزینی آنها جلوگیری کرد. رعایت بهداشت محیطی اصلی‌ترین راه کنترل سوسری‌ها می‌باشد. بهداشت منازل و اماکن عمومی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است زیرا که محل‌های تمیز پناهگاه‌های مناسبی برای سوسری‌ها و سایر حشرات خانگی نیستند.

نگهداری مواد غذایی در ظروف درپوش‌­دار در کابینت، یخچال و انبارهای خشک فاقد رطوبت، جمع آوری زباله‌ها با استفاده از کیسه زباله، استفاده از زباله‌دان‌های درب دار و قابل شستشو و انتقال زباله‌ها پس از تفکیک به بیرون از اماکن، شستشو و پاک کردن کلیه سطوح، وسایل و سطل‌های زباله ابتدا با مواد پاک کننده مانند پودر و مایع ظرفشویی و بازدید بسته­ بندی‌ها، شانه ­های تخم مرغ، کارتن‌ها و نیز البسه شسته شده و مبلمان قبل از ورود به منازل و سایر اماکن مورد نظر حتی انباره  را از اقدامات بهداشتی مناسب در کنترل سوسری‌ها عنوان کرد.

در مجموع به حداقل رساندن یا حذف پناهگاه طبق برنامه‌های اصولی بهسازی محیط و حذف منابع آب و غذا از دسترس سوسری‌ها با رعایت بهداشت، گامی موثر و پایدار در کنترل سوسری‌ها خواهد بود. استفاده از روش‌های شیمیایی (سمپاشی) برای کنترل سوسری‌ها که متأسفانه امروزه امری سهل الوصول برای مصارف خانگی شده است نیز می‌بایست با مشاوره افراد متخصص کنترل آفات انجام شود و استفاده‌های خودسرانه علاوه بر مخاطرات سلامتی و محیط زیستی، نقش بسزایی در مقاوم‌تر شدن سوسری‌ها و تحمیل هزینه‌های گزاف روش‌های شیمیایی به جامعه خواهد داشت.