در این مقاله به صورت کامل با انواع مایت آشنا می شوید و در ادامه به روش های کاربردی از بین بردن و سمپاشی مایت پرداخته می شود:

مایت چیست؟

مایت یا هیره جزء شاخه بندپایان رده عنکبوتیان و زیر رده کنه سانان می باشد. مایت ها دارای چهار جفت پا هستند. مایت ها در واقع کنه های بسیار ریزی هستند که غالبا با چشم غیر مسلح قابل رویت نمی باشند. این بندپا در مکان هایی با درجه حرارت متوسط و رطوبت بالا زندگی می کند. برخی گونه ها از طریق پوستی و برخی از طریق روزنه های تنفسی تنفس می کنند و همچنین برخی از گونه های این کنه ها عامل بیماری هایی چون گال، اگزماهای پوستی، آسم خفیفی تنفسی و ... هستند.

میزبان این کنه ها بسیار ریز بر اساس گونه انواع پرندگان یا پستانداران یا هر دو می باشد، البته بعضی گونه ها برای پرندگان و پستانداران بی خطر هستند و فقط از گیاهان تغذیه می کنند.

مایت ها به راحتی از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده یا اقلام ناقل (خصوصا وسایل پارچه ای مانند البسه، کیف و ساک، وسایل خواب، مبلمان و ...) به فرد دیگر منتقل می شوند و به این طریق امکان آلوده نمودن هر گونه مکان زیست انسانی را دارند.

مایت ها این جانوران بسیارریز از باقی مانده مواد آلی مانند سلول های مرده پوست انسان تغذیه می کنند. مایت ها مانند شپش سر یا ساس خون نمی خورد، اما فضولاتی که از خود به جای می گذارند و آلودگی های و مواد سطح پوست بدنشان می توانند علاوه بر ایجاد و تشدید اگزماهای پوستی، خارش و سوزش پوست، موجب آلرژی تنفسی، تشدید آسم، گرفتگی بینی، خارش چشم، سرفه و سایر علائم در افراد شوند.

بیشترین جمعیت مایت ها در منازل آلوده در مناطقی نظیر تشک ها، پارچه ها و موکت هایی که قابلیت شسته شدن به طور منظم ندارند، وجود دارد. مایتها در محیط های گرم و مرطوب رشد می کنند و به سرعت و به راحتی تکثیر می شوند. تمیز کردن مکرر، از جمله لباسشویی، می تواند سطح مایت در خانه را کاهش دهد.

چرخه زندگی مایت

این بند پا دارای مرحله لاروری کوتاه است و در 14 روز به تکامل کامل می رسد و یک ماده می تواند بین 5 تا 600 تخم تولید کند.

تفاوت کنه و مایت

متاسفانه خیلی ها کنه و مایت را یکی می دانند در صورتی که با هم متفاوت هستند. اولین تفاوت در اندازه آن هاست که کنه ها را می توان با چشم غیر مسلح دید اما مایت ها اکثرا میکروسکوپی هستند، طول کنه ها با خونخواری افزایش می یابد که در مایت ها اینطور نیست، تفاوت دیگر در اندام مکنده این دو بند پا است که کنه اندام مکنده خاردار دارد و هنگام خونخواری به راحتی از میزبان جدا نمی شود که باز در مورد مایت این چنین نیست. مایت ها دارای موهای بلند روی بدن خود هستند که این در مورد کنه ها صدق نمی کند. کنه فقط زندگی خونخواری دارد در صورتی که بعضی گونه های مایت ها از گیاهان تغذیه می کنند.

درمان گزش، خارش و سوزش پوستی مایت

معمولا تماس پوست افراد (خصوصا افراد دارای پوست های حساس نظیر افراد دارای بیماریهای پوستی، افراد با رنگ پوست روشن، کودکان و خانم ها) موجب خارش و گاها خارش های شدید، طولانی و گسترده می‌گرددکه باید از خاراندن موضع اجتناب کنند، چون باعث خراشیده شدن و ورود عفونت به بافت پوست می‌شود و برای رهایی از آن بهتر است از کمپرسور یخ و پماد هیدروکورتیزول استفاده نمایند و در صورت بر طرف نشدن تحت نظر پزشک باید داروهای خوراکی آنتی هیستامین یا آمپول هیدروکورتیزول مصرف کنند. برای پاک شدن مایت از روی پوست از حمام آب گرم و شامپو بدن استفاده کرده و لباس ها هم به خوبی با آب گرم بشویید و البته در مواردی گزشئ توسط مایت صورت می گیرد و یا مانند بیماری گال (که مایت ها در داخل پوست زندگی می کنند) مراجعه به پزشک، درمان دارویی همه افراد منزل و ضدعفونی کامل منزل علاج خلاصی از مایت می‌باشد.

گونه های مهم مایت های انگلی شناخته شده که در انسان باعث بیماری می شوند:

مایت چیگر (چیگر مایت)

به طور کلی در ترک های خاک و در مناطق مرطوب روستایی با چمن های بلند و گیاهان بلند وجود دارند. فقط لاروچیگراز انسان خونخواری می کند. آنها با تزریق بزاق پوست را حل کرده و تغذیه می کنند و اگر آنها را از روی پوست پاک نشوند، ممکن است چندین روز به تغذیه ادامه دهند. محل های گزش این گونه مایت در دور کمر، زیر بغل و مچ پا می‌باشد. محل گزش در روز اول به صورت جوش های قرمز کوچک ظاهر می شود و بعد سفت و ملتهب می گردد.

Trombicula alfreddugesi

مایت گرد و غبار

معمولا در تمام خانه های دنیا یافت می شوند و حساسیت ناشی از گرد و غبار خانه مربوط به آنهاست. دارای قدرت زیادی جهت ایجاد حساسیت، مخصوصا از طریق ترشحات بدن و مدفوعشان هستند. هر چند این مایت ها اقدام به گزش نمی کنند ولی مقادی قابل توجهی از حساسیت های تنفسی، آسم و اگزمای دوران طفولیت، در اثر وجود آنها در مکان های زیست انسان خصوصا منازل است.

Dermatophagoides pteronyssinus

مایت گال یا جرب

این مایت ها برای زندگی به یک میزبان انسانی یا حیوانی احتیاج دارند. آنها در داخل بافت پوست یعنی جایی که تخم می گذارند، فرو می روند. آنها بسیار مسری هستند و به راحتی می توانند از طریق تماس نزدیک انتقال یابند. گال ممکن است چندین هفته هیچ علائمی نداشته باشد، اما در نهایت، برآمدگی ها و تاول هایی مانند بثورات پوستی در چین و چروک های پوست ایجاد می شود، محل های گزش و زندگی این گونه مایت بین انگشتان، در خم زانوها و آرنج ها، دور کمر، پستان یا باسن، اطراف دستگاه تناسلی مرد در پایین پاها می باشد. خارش گال به ویژه در کودکان شدید است و شب ها بدتر می شود و باید برای درمان به پزشک مراجعه کرد.

Sarcoptes scabiei

مایت های دمودکس یا مایت مژه

دو گونه مایت دمودکس که بر روی انسان زندگی می‌کنند عبارتند از: دمودکس فولیکولوروم و دمودکس برویس که به هر دوی آن‌ها اغلب مایت مژه می‌گویند. مایت دمودکس فولیکولوروم در فولیکول‌های مو یافت می‌شود، در حالی که دمودکس برویس در غدد چربی وابسته به فولیکول‌های مو زندگی می‌کند. هر دو گونه در درجه اول در صورت، در نزدیکی بینی، مژگان و ابروها دیده می‌شوند، اما در جاهای دیگر بدن نیز وجود دارنداغلب روی گردن یا سینه شما زندگی می کند. اغلب افراد در طول زندگیشان مخصوصا در ائایل بلوغ، با دمودکس آلوده شده اند. حضور این مایت ها اغلب علائمی ایجاد نمی کند اما گاهی باعث خارش، سوزش، سرخی، حساسیت و زبری پوست شود. اگر سیستم ایمنی ضعیفی باشد، احتمالاً مشکلات پوستی و سایر علائم این مایت بروز خواهد یافت. همچنین تعداد بیشتری از دمودکس ها ممکن است در ایجاد یا وخیم تر شدن شرایط موجود پوست صورت، مانند آلوپسی آندروژنیک یا درماتیت صورت کمک کنند.

Demodex folliculorum

مایت های پرندگان و جوندگان

 مایت های ماکیان (پرندگان) و موش، معمولا در لانه و روی بدن این حیواناتی چون پرندگان خانگی و موش خانگی زندگی می کنند و وقتی که حیوان بمیرد ممکن است به انسان منتقل شود. علائمی که گزش این کنه ها ایجاد می کند عبارت اند از: درد، خارش شدید، بثورات، ورم و سوزش پوست می باشد.

Ornithonyssus bursa

مایت خارش زای کاه (مایت بوته زار)

مایت های خارش زای کاه انگل گونه های مختلفی از حشرات هستند که به راحتی انسان را نیز مورد گزش قرار می دهند. بیشتر افرادی نظیر کشاورزان یا کسانی که با کاه، یونجه، علف، لوبیا، نخود و سایر غلات تماس دارند، در معرض آلودگی و گزش می باشند.

pediculosis ventricosus

مایت های غلات و آرد

گونه های متعددی از مایت های آرد و غلات وجود دارند که می توانند باعث خارش معروف به خارش خواربار فروشان، خارش نارگیل، خارش آرد سبوس دار گندم، وانیلیسم و درماتیت میوه های خشک شوند. این مایت ها اصولا آشغالخور هستند و برروی مواد آلی مختلفی چون آرد گندم، آرد جو، حبوبات، خشکبار، پودر وانیل، گوشت و ... می توانند زندگی می کنند. مایت های غلات خونخوار نیستند ولی می توانند سطح روی پوست را سوراخ کنند و باعث بروز خارش های موقتی شوند.

Tyrophagus putrescentiae                          

ساده ترین راه کارهای اجرایی کنترل و سمپاشی مایت در منزل:

1. ملافه ها، رو تختی ها، رو بالشتی ها و سایر روکش های وسایل خواب را مرتباً تمیز کنید

 تختخواب های ما گرم، مرطوب و منبعی بی پایان برای غذا هستند و به همین دلایل برای زیست مایت ها مکان مناسب می باشند. در نتیجه تعویض مداوم ملافه و شستشوی مناسب ملافه ها برای کنترل مایت ها بسیار مهم است.

تمام ملافه ها، رو بالشتی ها و سایر موارد قابل شستشو باید حداقل بصورت هفتگی تعویض و با آب گرم (حداقل 60 درجه سلسیوس) و مواد شوینده مناسب شسته شوند تا مواد آلرژی زا از بین رفته و مایتها از بین بروند. مواردی که قابل شستشو نیستند باید حداقل در هفته به مدت 15 دقیقه در دستگاه خشک کن قرار گیرند. روش دیگر برای از بین بردن مایتها قرار دادن کالای غیر قابل شستشو در کیسه پلاستیکی و منجمد کردن آن به مدت 24 ساعت است. البته با این کار مواد آلرژی زا از بین نمی رود اما باعث از بین رفتن مایتها می شود.

نکته: برای کمک به کاهش آلرژن ها برای کودکان، اسباب بازی هایی را که می توانند در آب گرم شسته شوند انتخاب کنید و تعداد اسباب بازی های پر شده را در اتاق خواب محدود کنید. اگر اسباب بازی ها قابل شستشو نیست، آن را در پلاستیک بسته بندی کرده و به مدت 24 ساعت منجمد کنید تا مایت ها از بین بروند.

2. بین لبه موکت یا فرش و دیوار فاصله بگذارید

 موکت های چسبیده به دیوار پناه گاه مناسبی برای مایت ها می‌باشد. این الیاف سلول های مرده پوست را که روی آن قرار می‌گیرند، جذب کرده و نگه می‌دارند و تمیزکاری کامل آن قسمتهای موکت یا فرش نسبت به کف سخت بسیار دشوارتر است. اگر شخصی در خانه شما حساسیت شدید به گرد و غبار دارد، در صورت امکان باید موکت های چسبیده به دیوار برداشته شود. کف منزل را بجای فرش یا موکت، با پارکت، سنگ، سرامیک و ... جایگزین کنید تا همواره کناره ها بصورت روزانه تمیز و خشک باشند.

فرش ها را نیز در صورت امکان شسته و در غیر اینصورت هر روز جاروبرقی کشیده و علاوه بر آن با شامپو فرش بشویید. استفاده از بخارشوی نیز  باعث از بین رفتن مایت ها می شود.

3. دمای محیط پایین نگه دارید

درجه حرارت پایین در خانه مانع از ورود مایت  نمی شود اما از تولید مثل سریع و تکثیر آنها جلوگیری می‌کند. از آنجا که در دمای بین 23 تا 27 درجه سلسیوس رشد می کنند، درجه حرارت خانه خود را بالاتر از 21 درجه فارنهایت تنظیم نکنید.

4. رطوبت محیط را کاهش دهید

مایت ها عاشق رطوبت هستند. برای کمک به کنترل مایت ها، از یک رطوبت سنج برای تعیین سطح رطوبت و نگه داشتن آن زیر 50 درصد استفاده کنید.

سطح رطوبت را می توان با استفاده از دستگاه رطوبت گیر، باز كردن پنجره ها در روزهای خشك و خنك، تمیز كردن و خشک کردن محل های خیس شده، استفاده از خشك كن لباس و استفاده فن یا سیستم های تخلیه هنگام پخت و پز (هود) و استحمام (هواکش) کاهش داد.

5. پوشش پنجره های سنگین را بردارید

پارچه ها گرد و غبار را به خود جلب می کنند و این باعث جذب مایتها می شود. پارچه های سنگین یا سایر پوشش های پنجره ای که نمی توان به طور مکرر شستشو داد، باید برداشته شوند، به خصوص در اتاق خواب. یک جایگزین مناسب برای پارچه های سنگین، پرده هایی هستند که می توانند با ماشین شسته شوند یا کرکره های که می توانند به طور مرتب گردگیری شوند.

نکته:مبلمان پارچه ای روکش دار نیز باعث جذب گرد و غبار و مایتها می شود. برای کاهش سطح مایت ها، از روکش های قابل شستشو استفاده کنید. به یاد داشته باشید که حداقل هفتگی اثاثیه یا لوازم داخلی را جاروبرقی بکشید و برای از بین بردن مایت ها از فریزر یا بخارشویی استفاده کنید.

6. شلوغی را کاهش دهید

از دپو وسایل مازاد در کوشه و کنار منزل خودداری نمایید. وسایل قابل جمع آوری را در جعبه های پوشیده، در کابینت ها و محفظه های شیشه ای و ... نگه دارید تا عاری از گرد و غبار باشند .

7. فیلترهای هوا (HVAC) را بهبود ببخشید

سیستم گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع یک خانه (HVAC) با گردش هوا از طریق سیستم و فیلترهای آن، تأثیر زیادی بر میزان گرد و غبار در خانه دارد. یکی از راه های کاهش گرد و غبار و مایت این است که فیلترها مرتباً تعویض یا تمیز شوند.با استفاده از فیلتر HEPA (فیلتر ذرات معلق با کارایی بالا) می توان حداقل 97/99% گرد و غبار، گرده، کپک، باکتری و هر ذره منتقل شده در هوا با اندازه 3/0 میکرون را از بین برد.

8. برای از بین بردن مایت ها از روغن های طبیعی استفاده کنید

مطالعات تحقیقاتی نشان داده است که روغن های گل میخک، رزماری، اکالیپتوس، اسطوخودوس و ... می‌توانند به کنترل مایت ها کمک کنند. با این حال، اثربخشی بر اساس غلظت استفاده شده و مدت زمان تماس بر روی سطح آلوده به کنه گرد و غبار هنوز مورد بررسی قرار نگرفته است.

روغن ها می توانند در هوا پخش شوند و یا با آب ترکیب شوند و روی تشک، فرش یا سطح پارچه اسپری شوند. همیشه در یک منطقه کوچک آزمایش کنید تا مطمئن شوید محلول روغن لکه ای باقی نمی گذارد. گزینه دیگر این است که چند قطره روغن را با جوش شیرین ترکیب کنید و آن را روی سطح پارچه بپاشید، حداقل برای یک ساعت بگذارید و سپس جوش شیرین را با جاروبرقی جدا کنید.

هشدار: هرگز اجازه ندهید که هیچ نوع اسانس با پوست شما تماس مستقیم داشته باشد. قبل از استفاده از روغنهای اساسی، اگر بیماری تنفسی یا سلامتی دارید با پزشک خود مشورت کنید. اگر حیوانات خانگی دارید، با دامپزشک نیز تماس بگیرید زیرا برخی روغن ها برای حیوانات خانگی سمی هستند.

در صورت کنترل نشدن مایت با روش های فوق برای سمپاشی مایت با شرکت ورسا صنعت سبز آفات تماس بگیرید تا اقدامات لازم توسط تیم متخصص صورت پذیرد.